دانشکده داروسازی

هرباریوم گروه فارماکوگنوزی دانشکده داروسازی ارومیه

تعریف:

هرباریوم موزه ای طبیعی است که نمونه های انواع گونه های گیاهی از تیره های مختلف به شیوه ای مخصوص نگه داری می گردند. اهمیت هرباریوم در رابطه با تعداد نمونه ها، گونه ها و وسعت مناطق مورد مطالعه است. از دلایل اصلی پیشرفت علم گیاهشناسی وجود و توسعه ی هرباریوم ها می باشد، که گنجینه ای از اطلاعات را در دسترس پژوهشگران رشته های مرتبط قرار می دهد.

گیاهان موجود در منطقه در فصول مناسب با توجه به زمان گل دهی و میوه دهی در رویشگاه های طبیعی به شیوه ی علمی جمع آوری شده و اطلاعات مورد نیاز در منطقه در مورد هر نمونه ی گیاهی نوشته می شود، پس از انجام مرحله جمع آوری، گیاهان توسط تخته پرس و کاغذ های خشک کن پرس و خشک می شوند. این مرحله با توجه به فصل و نوع گونه ها ممکن است تا بیستروزبه طول انجامد. سپس، نمونه های تهیه شده بر روی مقواهایی با قطع مشخص الصاق می شوند و جهت حفاظت بهتر ضد عفونی شده و توسط پوشش های کاغذی و مقوایی در بر گرفته می شوند. نمونه های گیاهی تهیه شده توسط کارشناس هرباریوم و استفاده از منابع موجود شناسایی شده و نام علمی در شناسنامه گیاه ثبت می گردد. گونه های گیاهی موجود پس از انجام پروسه شناسایی به ترتیب جنس و تیره در کمدها یا قفسه های مخصوص طبقه بندی و نگهداری می گردند. هر نمونه گیاهی موجود دارای بخشی به عنوان شناسنامه ی گیاه است که اطلاعاتی شامل: شماره هرباریومی اختصاصی، مشخصات هرباریوم دارنده ی نمونه، نام تیره گیاهی، نام علمی گونه (جنس، صفت گونه ای و نام مولف/مولفان)، محل دقیق جمع آوری، تاریخ جمع آوری، نام شخص جمع آوری کننده، شناسایی کننده، اطلاعات اکولوژی منطقه و ویژگی های زیستگاه مانند: نوع خاک، سنگ مادر، ارتفاع، جهت شیب، وضعیت رطوبت و ... و همچنین اطلاعات تکمیلی مثل گونه های همراه، رنگ گل، نام و استفاده محلی و ... را نیز می توان در آن یادداشت نمود.

هرباریوم دارای کتابخانه ای از منابع تخصصی در مورد گیاهان و پوشش منطقه بتریتب زیر است:

کتاب های جامع گیاه شناسی

فلورهای نوشته شده ایران، شامل منابع لاتین، انگلیسی و فارسی

فلورهای کشورهای همسایه

فلورهای تصویری

تک نگاره ها و مقالات گیاه شناسی

منابع گیاهان و ترکیبات اولیه دارویی

مهم­ترین منابع در فعالیت های علمی هرباریوم وجود نمونه های گیاهی شناسایی و طبقه بندی شده است.

چندین مورداستفاده از هرباریوم­ها:

    تدریس دروس گیاه شناسی و گیاهان دارویی

    آشنایی دانشجویان با انواع جنس ها وگونه های گیاهی

    آموزش اصول تهیه نمونه هرباریومی، شناسایی و طبقه بندی

    ایجاد مجموعه ای قابل استناد از اعضای پوشش گیاهی منطقه

    امکان برسی، شناسایی و تایید صحت شناسایی گونه­ها

    ارائه سندی معتبر دال بر حضور گونه ای در منطقه

    ارجاع به نمونه های ذخیره شده معتبر در مطالعات

    ارائه حوزه پراکنش گونه ها

    استفاده جهت تالیف فلورها و تک نگاره ها

    فراهم سازی ماده اولیه جهت مطالعات گرده شناسی، مورفولوژی، آناتومی، مولکولی، بیوشمی و دارویی

    معرفی گونه جدید و نگه داری نمونه های تیپ

    فرهنگ سازی در راستای حفظ تنوع زیستی

    امکان مطالعه و اعمال نظر توسط گیاه شناسان و برقراری تعامل و تبادل اطلاعات

    قبول و اهدای نمونه های گیاهی از/ به اشخاص علاقه مند، هرباریوم ها و یا موسسات تحقیقاتی

معرفی:

هرباریوم گروه فارماکوگنوزی دانشکده داروسازی ارومیه با اهداف عمومی هرباریوم و تمرکز بر اهداف آموزشی (دانشجویان دکتری عمومی داروسازی) و پژوهشی در راستای ارائه امکانات در زمینه های متفاوت داروشناسی، فیتوشیمی وزیست شناسی بخصوص گیاه شناسی بویژه در مورد گیاهان دارویی استان آذربایجان غربی تاسیس شده است.

استان آذربایجان غربی از نظر فیتوجغرافیایی عمدتا در محدوده استان رویشی آذربایجانی و قستمی از جنوب استان درحوزه رویشی زاگرسی قرار گرفته است و با توجه به شرایط توپوگرافی و آب و هوایی دارای پوشش گیاهی بسیار غنی می­باشد. گیاهان دارویی فراوانی در منطقه به طور طبیعی روییده و دارای ترکیبات دارویی قابل توجهی هستند.

وجود هرباریوم دارویی در دانشکده داروسازی امری بسیار ضروری بوده و جهت آموزش دانشجویان و فراهم آوردن امکان پژوهش بر روی گیاهان و ترکیبات دارویی نقش اساسی و غیر قابل جایگزینی ایفا می کند. در راستای تجهیز هرباریوم، ماموریت ها و سفرهای گیاهشناسی متعددی توسط کارشناس سیستماتیک و اکولوژی گیاهی به مناطق مختلف رویشی آذربایجان غربی می گیرد. از گیاهان موجود در مناطق مختلف نمونه­برداری انجام گرفته و اطلاعات اکولوژیکی و پراکنش گونه بصورت میدانی ثبت می شود. نمونه های برداشت شده جهت شناسایی و طبقه بندی به منظور تکمیل فهرست گیاهان خودرو و بویژه دارویی استان به هرباریوم منتقل می گردد. هرباریوم دارویی دانشکده داروسازی ارومیه در نظر دارد تا در بلند مدت کلسیونی از تمام گیاهان دارویی منطقه را فراهم آورد.

تصاویر